شکاف لب یا لب شکری

زمانی که در دوران جنینی، لب بالا تکامل پیدا نکند و درست تشکیل نشود، بعد از تولد، مانند تصویر زیر یک یا دو شکاف در لب بالا دیده می شود. شکاف لب (لب شکری ) می تواند خیلی خفیف و یکطرفه باشد و به صورت فرو رفتگی خفیفی در لب بالا دید شود. از سوی دیگر می تواند خیلی شدید باشد و شکاف ایجاد شده تا زیر و حتی داخل حفره بینی ادامه یابد.

در اغلب کودکان مبتلا به لب شکری، به شکل یکطرفه است در حالیکه در تعداد کمی از افراد، شکاف لب به صورت دوطرفه ایجاد می شود.به دلیل ظاهر ناخوشایندی که نوزاد پیدا می کند، سعی می کنیم که در اولین فرصت ممکن ،جراحی لب شکری را انجام دهیم. در اغلب اوقات این کار در سه ماهگی قابل انجام است. ترمیم لب شکری تحت بیهوشی عمومی انجام می گردد.

شکاف لب بر روی رشد بینی اثر می گذارد و با افزایش سن، غیر قرینگی در سوراخهای بینی و کجی ظاهر بینی ایجاد می نماید. ترمیم بینی افراد مبتلا به لب شکری بعد از کامل شدن رشد استخوانهای صورت، انجام می شود.

به دلیل نقصی که در پیوستگی عضلات لب این کودکان وجود دارد، عضلات لب بالا در اغلب موارد ضعیف و کم حجم است و این موضوع باعث می شود که لب بالا در نمای تمام رخ بسیار باریک باشد و در نمای نیمرخ، به مقدار زیادی عقب تر از لب پایین قرار گیرد.لذا افزایش حجم لب این افراد و جراحی های ترمیمی که در بزرگسالی برای آنها انجام می گیرد، در زیبا سازی و طبیعی نشان دادن لبها بسیار موثر می باشند.

تغییرات بافتهای اطراف دهان در افراد لب شکری

در حالت عادی، عضله اطراف دهان به صورت یک حلقه کامل است. این موضوع باعث می شود با انقباض این عضله، دهان کاملا بسته شود و با انقباض بیشتر آن، لبها به صورت غنچه در آیند. در شکاف لب به دلیل اینکه عضله اطراف دهان به صورت حلقه کامل نیست، با انقباض این عضله نه تنها دهان کاملا بسته نمی شود، بلکه لبه های شکاف از یکدیگر بیشتر فاصله می گیرند. این حالت باعث می شود از نظر ظاهری وضعیت نامطلوبی برای بیمار ایجاد شود.

تاثیر لب شکری بر شکل بینی

در مواردی که شکاف لب به صورت کامل باشد و به حفره بینی کشیده شود، انتهای عضلات لب که در دو طرف شکاف قرار دارند، به دو لبه سوراخ بینی متصل می شوند. این موضوع باعث می شود که با هر انقباض عضله لب، سوراخ بینی از دو طرف کشیده شده و درنتیجه سوراخ بینی در سمت مبتلا، بزرگتر و پهن تر از سمت سالم گردد. در شکاف لب کامل، اغلب استخوان زیر شکاف تشکیل نشده و یا به خوبی رشد نمی کند و همانطور که در شکل زیر دیده می شود منجر به عقب تر بودن سوراخ بینی در سمت مبتلا نسبت به سمت سالم می شود.

ناهنجاری های همراه با لب شکری

یکی از شایعترین ناهنجاریهایی که همراه شکاف لب دیده می شود شکاف کام است (که در مبحث دیگری در مورد آن توضیح داده شده است). در این افراد، کام تشکیل نشده و باعث ایجاد ارتباط غیر طبیعی بین حفره بینی و دهان می شود.

خوشبختانه در نوزادی که کام سالم دارد و فقط از شکاف لب رنج می برد، معمولا مشکل چندانی در مکیدن و شیر خوردن وجود ندارد و نوزاد می تواند از شیر مادر استفاده کند. در اغلب موارد، شکل و رشد دندانها در فرد مبتلا به شکاف لب، غیر طبیعی بوده و نیاز به درمانهای خاص خود را دارد.

در نوزادان دچار شکاف لب، احتمال وجود ناهنجاریهای دیگری در قسمتهای مختلف بدن (فرم سر، چشم، قلب و …) وجود دارد. لذا پزشکی که برای اولین بار نوزاد را معاینه می کند می بایست به این موضوع توجه داشته باشد و نوزاد را از هر لحاظ مورد بررسی قرار دهد.

عوارض غیر مستقیم لب شکری

اثرات روحی روانی این مشکل، ابتدا والدین را تحت تاثیر قرار می دهد. بر اساس موقعیت فرهنگی و اجتماعی هر خانواده، این اثرات متفاوت است. اگر والدین دچار یاس و ناامیدی شوند، ممکن است بی توجهی به نوزاد و پیگیری نکردن روند درمان، عوارض لب شکری را در کودک تشدید کند.

خوشبختانه این کودکان از هوش طبیعی برخوردار بوده و از نظر استعداد و توانایی ها با دیگر همسالان خود تفاوتی ندارند. اینجانب با دانشجویان متعددی که برای اصلاح جزئی ترین اثرات باقیمانده از شکاف لب مراجعه نموده اند برخورد داشته ام، از سوی دیگر با مواردی روبرو شده ام که تا سن 23 سالگی برای اصلاح و ترمیم آن هیچگونه درمانی صورت نگرفته بود. با کمی دقت می توان پی برد که بسیاری از آنها در قسمتهای دیگر صورت زیبایی هایی دارند که این نقص ظاهر لب را پنهان می کند.

خوشبختانه باید گفت که با علم و تکنولوژی امروزی، فرد مبتلا به لب شکری می تواند زیبایی خود را به دست آورده و یک زندگی کاملا طبیعی داشته باشد.

سن مناسب برای ترمیم شکاف لب

هرچند می توان در همان روزهای نخستین زندگی شکاف لب را با کمک جراحی زیبایی لب ترمیم کرد ولی اغلب توصیه می شود که ترمیم اولیه لب شکری در سن سه ماهگی صورت گیرد. در این سن شیرخوار وضعیت جسمی مناسبتری برای انجام جراحی لب دارد. در ترمیم لب شکری، می توان اقدامات اولیه ای را برای اصلاح بدشکلی ایجاد شده در بینی انجام داد. که این کار می تواند نتیجه جراحی بعدی را بهبود بخشد.

لزوم انجام اصلاحات روی محل جراحی بعد از ترمیم شکاف لب

پس از ترمیم شکاف لب ، محل جراحی با رشد کودک بزرگتر شده و این موضوع باعث بیشتر دیده شدن اثر جراحی قبلی می گردد. علاوه بر این، بدشکلی بینی ناشی از شکاف لب (لب شکری) نیز با رشد کودک شدید تر شده و بیشتر خود را نشان می دهد. لذا در اغلب موارد لازم است که بعد از سن بلوغ، اصلاحاتی در محل جراحی قبلی و ظاهر بینی انجام شود. این اصلاحات معمولا در چند مرحله صورت می گیرد و افرادی که با پیگیری مداوم مراحل را پشت سر می گذارند نتیجه بهتری می گیرند.